Archipelago Network – Κοινότητες ανάμεσα σε νησιά

Στην εποχή της κλιματικής κρίσης, το Δίκτυο Αρχιπέλαγος σας προσκαλεί να εξερευνήσετε σύγχρονους περιβαλλοντικούς προβληματισμούς σε διαφορετικές νησιωτικές κοινότητες μέσα από ένα καλλιτεχνικό πρίσμα. Το «Communities Between Islands» είναι μια συνεργατική πρωτοβουλία στην οποία συμμετέχουν οι οργανισμοί: Providenza στην Κορσική (Γαλλία), Cherimus στην Σαρδηνία (Ιταλία) και Δίκτυο Αρχιπέλαγος στην Σύρο (Ελλάδα). Από τον Σεπτέμβρη του 2023 έως το τέλος του 2024, οι τρεις αυτοί οργανισμοί της Μεσογείου θα φιλοξενήσουν εννέα διεθνείς καλλιτέχνες που θα συνεργαστούν με τοπικές κοινότητες μέσα από προγράμματα φιλοξενίας (residencies) και εργαστήρια, με στόχο τη δημιουργία νέων καλλιτεχνικών έργων εμπνευσμένων από τοπικές θεματικές και ανησυχίες. Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους σε συνεργασία με τοπικούς καλλιτεχνικούς φορείς (το FRAC Corsica, το Museo Nivola στη Σαρδηνία και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου) και τους δήμους Bastia, Perdaxius και Σύρου-Ερμούπολης σε κάθε νησί αντιστοίχως.

Κεφάλαιο #01: “Untraced Passages”

Πρόγραμμα φιλοξενίας και δημόσιο πρόγραμμα στην Σύρο, Σεπτέμβριος 2023

Για τον πρώτο κύκλο του προγράμματος φιλοξενίας, το Δίκτυο Αρχιπέλαγος έχει προσκαλέσει τους καλλιτέχνες Marianne Fahmy (1992, Αίγυπτος), Latent Community (Σωτήρης Τσίγκανος, 1992 και Ιώνιαν Μπισάι, 1992, Ελλάδα) και Elke Marhöfer (1967, Κούβα) για να διερευνήσουν σύγχρονες περιβαλλοντικές κρίσεις και τις τοπικές πραγματικότητες μέσα από time-based media. Το πρόγραμμα φιλοξενίας και το δημόσιο πρόγραμμα πραγματοποιούνται σε συνεργασία με την επιμελήτρια Εύα Βασλαματζή.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

“Laws of the Ruins” της Marianne Fahmy

© Marianne Fahmy

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, η Marianne Fahmy θα επεκτείνει την υπάρχουσα έρευνά της με θέμα τις περιθωριοποιημένες αφηγήσεις που σχετίζονται με τη θάλασσα και το νερό. Προερχόμενη από την Αλεξάνδρεια, μια πόλη που έχει πλημμυρίσει πολλές φορές, η καλλιτέχνις επιδιώκει να κατανοήσει μέσα από την πρακτική της την κρισιμότητα της σημερινής κατάστασης της πόλης λόγω της κλιματικής αλλαγής. Διερευνώντας διάφορες αρχαίες και σύγχρονες υδάτινες δομές στα τρία νησιά, που αντικατοπτρίζουν πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, στόχος της είναι να αμφισβητήσει και να φέρει στο φως διαφορετικές προσεγγίσεις και συστήματα γνώσης που σχετίζονται με το νερό, ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για τα νησιά, καθώς και να καλλιεργηθεί η ιστορική συνείδηση για το παρελθόν τους.

“Resonant Rehearsals” των Latent Community

© Latent Community

Και στα τρία νησιά, οι Latent Community θα πραγματοποιήσουν εκτεταμένη επιτόπια έρευνα σε συνεργασία με τοπικές κοινότητες, περιβαλλοντικούς ακτιβιστές και επιστήμονες, εστιάζοντας στο πώς η ρύπανση και οι δραστηριότητες των τουριστικών, στρατιωτικών και ναυτιλιακών βιομηχανιών διαταράσσουν την κοινωνική και οικολογική ισορροπία με απρόβλεπτους τρόπους. Δίνοντας φωνή σε ποικίλους πομπούς και αποδίδοντας εικόνες του κατεστραμμένου περιβάλλοντος, στοχεύουν να χαρτογραφήσουν την πολυφωνία των υγρών συνδέσεων μεταξύ Κορσικής, Σαρδηνίας και Σύρου. Η προσέγγισή τους βασίζεται στον επαναπροσδιορισμό των τεχνολογιών ήχου και λήψης εικόνων που έχουν αναπτυχθεί από τον στρατό από συσκευές παρακολούθησης σε καλλιτεχνικά εργαλεία για την παρατήρηση και την προστασία απειλούμενων οικοσυστημάτων και κοινοτήτων.

“Exploring Resilience: Revisiting Practices of Wilderness” της Elke Marhöfer

© Elke Marhöfer

Αντί να πυροδοτεί δυστοπικά συναισθήματα συρρίκνωσης και φόβου – ενώπιον ενός κόσμου με έλλειψη ορυκτών καυσίμων – η έρευνα της Elke Marhöfer στοχεύει να αναδείξει προοπτικές για καύσιμα που δεν προέρχονται από ορυκτά. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος φιλοξενίας, η καλλιτέχνις θα εστιάσει σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν και θα προσπαθήσει να ανακαλύψει ξανά στιγμές γηγενούς ή/και παραδοσιακής οικολογικής γνώσης σε συναίνεση με τα περιβάλλοντα, όπως η καλλιέργεια του κάστανου στην Κορσική, η τροφή των μανιταριών και άλλων φαγώσιμων στη Σαρδηνία, και η ξηροκαλλιέργεια στη Σύρο. Σε συνεργασία με τοπικούς κτηνοτρόφους, αγρότες, βιολόγους και ακτιβιστές, η έρευνα στοχεύει να εντρυφήσει σε ξεχωριστές ζώνες βλάστησης στα νησιά και στα ποικίλα διαταραγμένα οικοσυστήματά τους, να εξερευνήσει την τρέχουσα κατάσταση ανθεκτικότητάς τους και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με την ευπάθεια των εύθραυστων περιβαλλόντων.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες θα επισκεφθούν την Σύρο αυτό τον Σεπτέμβρη, όπου μεταξύ 23-28 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιήσουν μία σειρά από εργαστήρια και παρουσιάσεις για τα σε εξέλιξη έργα τους. Στις 30 Σεπτεμβρίου θα λάβει χώρα στην Ερμούπολη μία προβολή αφιερωμένη στο προγενέστερο έργο των καλλιτεχνών. Το δημόσιο πρόγραμμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου (SIFF).

Εργαστήρια

Σε συνεργασία με την ΚΟΙΝΣΕΠ Απάνω Μεριά
23-28 Σεπτεμβρίου
Διαφορετικές τοποθεσίες στην Σύρο
Κλείστε τη θέση σας εδώ μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου

Marianne Fahmy
Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου, 12:00
Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου
Συμμετέχοντες: 10 άτομα
Διάρκεια: περίπου 2 ώρες
Το εργαστήριο θα διεξαχθεί στα αγγλικά

To εργαστήριο προσκαλεί τους συμμετέχοντες να εξερευνήσουν την εξιστόρηση (storytelling) μέσω της εικαστικής τέχνης εμπνευσμένη από τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Σύρου. Χρησιμοποιώντας και πειραματιζόμενοι με το μέσο της επιλογής τους, όπως το σχέδιο, το κολάζ, τη φωτογραφία ή τη γραφή, οι συμμετέχοντες θα πραγματοποιήσουν ασκήσεις εξιστόρησης μέσα από τον αναστοχασμό σημαντικών προσωπικών στιγμών και συλλογικών εμπειριών. Θα κρατήσουν σημειώσεις για σημαντικά γεγονότα και συναισθήματα ή ακόμη θα μοιραστούν φωτογραφίες από το προσωπικό ή το οικογενειακό τους αρχείο. Κάθε άτομο θα επιλέξει ένα μουσειακό έκθεμα για να το ερμηνεύσει με ξεχωριστούς τρόπους και να το ενσωματώσει δημιουργικά στο έργο του, οδηγώντας στη δημιουργία κειμένου, φωτογραφίας, σχεδίων ή άλλων εφαρμογών. Αυτή η διαδικασία βοηθάει τους συμμετέχοντες να ξεδιπλώσουν συνδέσεις και αντιθέσεις εντός των αφηγήσεών τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου, η Marianne Fahmy θα προσφέρει καθοδήγηση για τις διάφορες τεχνικές καλλιτεχνικής πρακτικής, τα στοιχεία σύνθεσης και αφήγησης όπως τα σύμβολα, τα χρώματα και τα κείμενα.

Latent Community
Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου, 17:00
Διάφορες τοποθεσίες στην Ερμούπολη
Συμμετέχοντες: 10 άτομα
Διάρκεια: περίπου 2 ώρες
Το εργαστήριο θα διεξαχθεί σε ελληνικά και αγγλικά

Το εργαστήριο προσφέρεται από τους Latent Community ως κριτικός αναστοχασμός της ερευνητικής εμπειρίας τους από ηχητικές εξερευνήσεις στη Μεσόγειο. Το εργαστήριο θα επικεντρωθεί στην οικολογική πτυχή του ήχου και στο πώς θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ηχητικές συσκευές ως εργαλεία για να διερευνήσουμε εκ νέου τρόπους συνύπαρξης με μη ανθρώπινα οικοσυστήματα. Χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τύπους μικροφώνων, οι καλλιτέχνες θα δείξουν στους συμμετέχοντες του εργαστηρίου πώς μπορούμε να κατανοήσουμε την οικολογική κρίση μέσω του ήχου. Στόχος του εργαστηρίου είναι να ενημερώσει τους συμμετέχοντες σχετικά με το πώς ο ήχος μπορεί να γίνει ένα σύστημα για τη φροντίδα και την κατανόηση των μη ανθρώπινων οικοσυστημάτων.

Elke Marhöfer
Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου, 18:00
Κτήμα Πομόνια, Άνω Μεριά
Συμμετέχοντες: 15 άτομα
Διάρκεια: περίπου 2 ώρες
Το εργαστήριο θα διεξαχθεί στα αγγλικά

Το εργαστήριο της Elke Marhöfer ξεκινά με μία συνάντηση των συμμετεχόντων με στόχο την επεξεργασία της καλλιτεχνικής ανθεκτικότητας εν μέσω περιβαλλοντικών και ψυχικών κρίσεων. Η καλλιτέχνης αντλεί έμπνευση από τις οικολογικές αναγνώσεις του Félix Guattari, διακρίνοντας τις φυσικές, κοινωνικές και νοητικές οικολογίες. Μέσω μιας προβολής και ανοιχτής συζήτησης με τους συμμετέχοντες στο ξεχωριστό περιβάλλον του Κτήματος Πομόνια, η Marhöfer θέτει ερωτήματα σχετικά με το πώς οι καλλιτέχνες και οι χώροι τέχνης μπορούν να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές και ψυχικές συνθήκες προκειμένου να αναδιαμορφώσουν τη σχέση μας με το περιβάλλον.

Προβολή

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου, 20:00
Hermoupolis Heritage
Ηρώων Πολυτεχνείου 16
Στο πλαίσιο της προβολής, που πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με την Hermoupolis Heritage, θα διεξαχθεί συζήτηση και Q&A. Μετά την εκδήλωση θα ακολουθήσει δεξίωση.
Οι ταινίες είναι υποτιτλισμένες σε ελληνικά και αγγλικά.

Elke Marhöfer
Becoming Extinct (Wild Grass)

Ρωσία, 2017, 23′

Στιγμιότυπο από το φιλμ της Elke Marhöfer «Becoming Extinct (Wild Grass)», 2017

Το φιλμ είναι μια διερεύνηση των οικολογιών εξαφάνισης και συλλογικής επιβίωσης στις στέπες της Νότιας Ρωσίας, που βρίσκονται κοντά στην ρωσο-ουκρανική εμπόλεμη ζώνη και στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Είναι δύσκολο να σκεφτούμε μαζί τις έννοιες της εξαφάνισης και της ανάπτυξης — και οι δύο αποτελούν κάτι παραπάνω από μία μεταφορά και καμία από τις δύο δεν προσφέρει εύκολη διέξοδο. Η ταινία επεξεργάζεται συσχετισμούς πέρα από ανθρώπινους, επιδιώκοντας να ενθαρρύνει έναν περιβαλλοντικά εναρμονισμένο τρόπο δράσης σε έναν κατεστραμμένο κόσμο.

Marianne Fahmy
Magic Carpet Land

Αίγυπτος, 2020, 11′

Στιγμιότυπο από το φιλμ της Marianne Fahmy «Magic Carpet Land», 2020

Μία ταινία εμπνευσμένη από τα ημερολόγια ενός Αιγύπτιου ωκεανογράφου από το 1930, που ήταν μέρος της βρετανικής επιστημονικής αποστολής που έλαβε χώρα στο πρώτο επιστημονικό ερευνητικό πλοίο στην Αίγυπτο, διχασμένου ανάμεσα στη γοητεία του για την Δύση και την περηφάνια του για την ανατολίτικη καταβολή του. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ο ωκεανογράφος ανακαλεί ιστορικά γεγονότα και αναμνήσεις που αντανακλούν κοινωνικές και πολιτικές αγωνίες της εποχής, εγείροντας ερωτήσεις για τον εθνικισμό και την ταυτότητα, ενώ ονειρεύεται μία νομαδική γη που προσομοιάζει με το πλοίο.

Latent Community
Otranto

Ελλάδα/Ιταλία, 2019, 24′

Στιγμιότυπο από το φιλμ των Latent Community «Otranto», 2019

Τέσσερις γυναικείες φωνές συνυφαίνουν μία πολυφωνική αφήγηση της ιστορίας του Katër i Radës, του πρώτου σκάφους που βυθίστηκε σε ναυτικό αποκλεισμό κατά των μεταναστευτικών ροών. Η ταινία ακολουθεί τους συγγενείς των θυμάτων να διασχίζουν την Μεσόγειο Θάλασσα ακολουθώντας την ίδια διαδρομή για να θέσουν ερωτήσεις που αγνοήθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης και τα δικαστήρια.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

Η Marianne Fahmy ζει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και εργάζεται κυρίως με εγκαταστάσεις και βίντεο έργα. Αναπτύσσει αφηγήσεις από το παρελθόν και το παρόν σε πιθανές εκδοχές του μέλλοντος που ταλαντεύονται μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Μέσα από το βίντεο, τη φωτογραφία, τη γλυπτική και τα έργα μεικτών μέσων που δημιουργεί, αναλαμβάνει τον ρόλο μιας νέας ιστοριογράφου (historicist), χρησιμοποιώντας την «παραμυθοπλασία» (parafiction) για να αποδομήσει κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα του σήμερα. Το έργο της έχει παρουσιαστεί στην Μπιενάλε της Σάρτζα (2023), την 7η Τριενάλε της Γιοκοχάμα (2020), στη Manifesta 13 (2020), στην Towner International (2020), στην Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών Mediterranea 19 (2020), στην Μπιενάλε της Αβάνας (2019) και στην Μπιενάλε Ντακάρ (2019), καθώς και στην ομαδική έκθεση «Alexandria» στο MUCEM και το Bozar Centre for Fine Arts στις Βρυξέλλες (2022).

Οι Latent Community είναι ένα διεπιστημονικό καλλιτεχνικό δίδυμο που αποτελείται από τους εικαστικούς καλλιτέχνες και σκηνοθέτες Σωτήρη Τσίγκανο και Ιώνιαν Μπισάι. Οι δυο τους εμβαθύνουν στην κινούμενη εικόνα στο πλαίσιο έργων που προκύπτουν μετά από εκτενή έρευνα (research-based projects), και την χρησιμοποιούν ως εργαλείο για τη διερεύνηση ζητημάτων κοινωνικής, πολιτικής και οικολογικής δικαιοσύνης. Η διεπιστημονική τους πρακτική περιλαμβάνει την εκτεταμένη έρευνα πεδίου, σε συνδυασμό με στρατηγικές συσχέτισης και παραστασιακές ακολουθίες, σε μια απόπειρα αποκατάστασης αναμνήσεων που έχουν ξεχαστεί, ενίσχυσης φωνών που δεν έχουν ακουστεί και διερεύνησης παραγνωρισμένων οικοσυστημάτων. Το έργο τους έχει παρουσιαστεί σε ποικίλα forums, συμπεριλαμβανομένων την 13η Μπιενάλε του Σίδνεϊ (2022), την Mediterranea 19 (2021), το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2020), το Δημόσιο Πρόγραμμα της Documenta 14 (2017) και την Μπιενάλε της Αθήνας (2017).

Η Elke Marhöfer σπούδασε Καλές Τέχνες στο School Of The Art Institute Of Chicago (SAIC) και στο Independent Study Program (ISP) του Whitney Museum of American Art. Στο έργο της διερευνά οικολογικές πρακτικές για ανθρώπινες και μη ανθρώπινες κοινότητες. Είναι κάτοχος διδακτορικού και μεταδιδακτορικού από το Πανεπιστήμιο του Κιότο της Ιαπωνίας. Οι ταινίες της έχουν προβληθεί στο Flaherty στη Νέα Υόρκη, στο Jeu de Paume στο Παρίσι, στο Courtisane Ghent, στη Cinematek στο Βέλγιο, την Στοκχόλμη, το Τορόντο και το Τόκιο, στην transmediale στο Βερολίνο, στο BFI στο Λονδίνο, στην Berlinale, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ, στο Images Festival του Τορόντο, στην Γκαλερί Berlinische, στο Showroom στο Λονδίνο, στην Μπιενάλε του Κιέβου, στο Kaohsiung Taipei, στο Badischer Kunstverein, στο FCAC στη Σανγκάη και το Μουσείο Καλών Τεχνών στο Χιούστον.